Alüminyum Doğrama Pencerelere Kesim Planı Hazırlanması

Alüminyum doğrama pencerelerin imalatının gerçekleĢtirilmesi için, kullanılacak sistem profillerinin seçilmesinden sonra bu profillerin hangi ölçülerde kesileceğinin belirlenmesi gerekmektedir. Alüminyum profillerin hassas ölçülere sahip olmaları ve hassas ölçüler içerisinde çalıĢmaları nedeniyle, doğru bir kesim planı ile hatasız ölçüye sahip doğrama imalatı yapmak gerekir. Günümüz teknolojisinde kesim ölçülerinin belirlenmesinde, bilgisayar ortamından da yararlanılmaktadır. Doğramanın yapılacağı boĢluk ölçüsünün, bilgisayar programına girilmesi ve kullanılacak profilin seçilmesi ile birlikte, doğramaya ait tüm profillerin kesim ölçüleri program tarafından belirlenebilmektedir. Alınan bu veriler sayesinde, CNC alüminyum iĢleme tezgahlarında, her türlü kesim, delik, kanal vb. iĢlemler tek aĢamada yapılabilmektedir. Her atölye ortamında bu tip program ve makineler bulunmayabilir, bu durumda alüminyum doğramacısı, kesim ölçülerini kendisi belirlemek durumundadır. Alüminyum profillerin kesit ölçüleri yardımı ile de kesim planı çıkarılabilir. Alüminyum profil üreticisi firmaların ürün kataloglarından seçilen sistem profillerinin, kesit ölçüleri bu kataloglarda yer almaktadır. Profil kesit ölçülerinin ve sistemin gerektirdiği aĢağıda belirtilen durumlar göz önüne alınarak kesim planı hazırlanır: 14  Kesim planın hazırlanmasından önce, doğramanın takılacağı boĢluğun ölçüsünün doğru bir Ģekilde alınması gerekmektedir. Çizim 1.12: Kasa kesim ölçüsü  Yatay ve düĢey ölçüler tek bir yerden alınmamalı, farklı noktalardan da alınacak ölçülerle boĢluk ölçüsü belirlenmelidir.  BoĢluğun köĢelerinden çapraz ölçü alınarak gönye kontrolü yapılmalıdır. BoĢluktan daha büyük üretilmiĢ bir doğrama, bu boĢluğa giremeyeceği için sorun yaĢanır; aynı Ģekilde doğramanın boĢluktan daha küçük olması durumunda ise oluĢan boĢlukları kapatmak yine sorun olmaktadır. Bu nedenle, doğramanın boĢluğa montajının, sorunsuz olarak gerçekleĢebilmesi için tüm ölçülerin doğru bir Ģekilde alınmıĢ olmaları bir zorunluluktur.  Doğramanın yapılacağı ölçünün belirlenmesinden sonra, profillerin kesim ölçüsü belirlenir. Kasa, kanat, ve orta kayıt profilleri için seçilen alüminyum profiller kesim için hazırlanır. Çizim 1.13: Kanat kesim ölçüsü  Cam çıtası profilleri de, bu kesim planı içerisinde yer almalıdır ancak ölçüsünün bulunmasında zorluk yaĢıyorsanız, doğrama oluĢturulduktan sonra da doğrama üzerinden ölçü alarak kesimini gerçekleĢtirebilirsiniz. 15 Çizim 1.14: Yatay çıta kesim ölçüsü Çizim 1.15: Dik çıta kesim ölçüsü 1.1.5. Alüminyum Pencereleri OluĢturan Elemanlar ve Tamamlayıcı Aksesuarları Alüminyum pencerelerin fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için, doğramayı tamamlayıcı nitelikte ve aksesuar olarak kullanılan tüm elemanların eksiksiz olarak kullanılması zorunludur. Doğrama için seçilen sistem alüminyum profillerine, uygun olan tamamlayıcı eleman ve aksesuarların kullanılması, pencerenin sorunsuz olarak çalıĢmasında en önemli etkenlerden biridir. 1.1.5.1. Alüminyum Pencerelerde Kullanılan Kilitleme Mekanizmaları Pencerelerin kullanılıĢ amacına göre ortamın havalandırılmasını sağlayabilmeleri için açılıp kapanmaları ve korunma amaçlı olarak kilitlenmeleri gerekmektedir. Alüminyum doğrama pencerelerinin bu iĢlevleri yerine getirebilmesi için en önemli unsur, seçilecek doğru bir kilitleme mekanizması ile olacaktır. Seçilecek kilitleme mekanizması, kasa ile kanadın uygun Ģekilde çalıĢmalarını sağlayacaktır. Yapılardaki ısı kaçaklarının büyük bölümünün pencerelerden kaynaklı olması nedeniyle, pencerelerin imalat Ģekilleri ısı yalıtım değerlerine direkt etki etmektedir. 16 Seçilecek kilitleme mekanizması aynı zamanda ısı, ses, su ve toz yalıtımı konusunda da önemli bir rol oynayacaktır. Günümüzde pencerelerin kilitleme mekanizmaları ile ilgili pek çok alternatif geliĢtirilmiĢtir. Alüminyum doğrama pencereler de bu geliĢimden etkilenerek sürekli bir değiĢim ve geliĢim içindedir. Alüminyum doğrama pencerelerde kullanılan kilitleme mekanizmalarının en sık kullanılanları:  Tek noktadan Kilitleme Mekanizmaları Tek noktadan kilitleme yapan mekanizmalara vasistas adı verilmektedir. Kasa üzerine bağlanan diĢi parçaya, kanat üzerindeki dilin geçmesi ile çalıĢmaktadır (Resim 1.18:A). Bu yöntem genellikle havalandırma amaçlı kullanılan havalık pencerelerinde kullanılmaktadır. Yukarıdan aĢağıya açılan türdeki pencerelerde (Resim 1.18:B) vasistas makası takılmak suretiyle, pencerenin belli bir ölçüye kadar açılması da sağlanabilmektedir. A. Üstten kilitleme mekanizması B. Alttan kilitleme mekanizması Resim 1.18:Tek noktadan kilitleme mekanizmaları  Çift ve Çok Noktadan Kilitleme Mekanizmaları Birden çok noktada çalıĢan kilitleme mekanizmasına, ispanyolet kilit adı verilmektedir. Bu yöntemde; kanat profil tırnaklarına takılan sürgü profilinin (tij profili), kasa profiline karĢılık olarak takılan parçaya sıkıĢtırılması ile kilitleme iĢlemi gerçekleĢmektedir. Kanat profili üzerine bağlanan pencere kolunun (ispanyolet kolu), sürgü profilini hareket ettirmesi ile kilitleme ve sıkıĢtırma iĢlemi gerçekleĢtirilmektedir. 17 Resim 1.19:Çift noktadan kilitleme mekanizmaları Sürgü profili mekanizması, tek veya çift yönde kilitleme yapabilecek Ģekilde tek veya çift parçadan meydana gelmektedir. Kullanılacak ispanyolet kolu, sürgü mekanizmasının çalıĢma Ģekline göre tek veya çift yönde hareket edebilen türden seçilir. Sürgü profili üzerine bağlanacak silindirik makaraların kanat yüksekliğine göre en az iki adet paslanmaz çelikten imal edilmiĢ olmaları gerekir. 120 cm’ den daha büyük boydaki pencerelerde ispanyolet makara 3 veya 4 adet olmalıdır. KarĢılık olarak kullanılacak parçanın sıkıĢtırmaya olanak verecek türden çelik malzemeden imal edilmiĢ olması gereklidir. Ġspanyolet kolları; kilitleme mekanizmasının çalıĢtırılması kadar estetik olarak doğramayla bütünlük sağlayacak Ģekilde, kaliteli üretilmiĢ olan kollardan seçilmelidir. Ġspanyolet kollarının alüminyum malzemeden eloksal kaplı veya elektrostatik toz boya yöntemi ile boyanarak kullanılabildiği gibi farklı malzemelerden de üretilmiĢ olanları da bulunmaktadır.  Çift Eksenli Açılım ve Kilitleme Mekanizmaları Bir pencereden en fazla faydayı sağlayabilmek ve farklı açılır istekleri de gerçekleĢtirebilmek amacıyla kullanılan çift eksenli açılım mekanizmaları, pencerenin iki eksende açılmasını sağlayan kilitleme ve açılım mekanizmasıdır. Pencere imalatı için seçilen alüminyum sistem profillerine uygun olan mekanizmaların tercih edilmesi gerekmektedir. Hem havalandırma hem de içeriye açılım taleplerini karĢılamak amacı ile kullanılan pencerelerdir. 18 Resim 1.20: Çift eksenli açılım ve kilitleme mekanizması 1.1.5.2. Alüminyum Pencerelerde Kullanılan MenteĢeler Alüminyum pencerelerde menteĢe, kasaya kanadı bağlayan ve pencere kanadının açılmasını sağlayan mekanizmadır. Seçimi yapılacak menteĢenin, sistem profil serisine uygun veya üretici firmanın önerdiği menteĢelerden biri olması gerekir. Doğrama kanadını taĢıyan eleman olarak kullanılan menteĢeler, kanadın ağırlığına ve doğramaya gelen statik yüklerin (rüzgâr vb.) durumuna göre seçilmelidir. Alüminyum pencere menteĢeleri, genellikle alüminyumdan üretilmiĢ olup; eloksal kaplı olarak veya elektrostatik toz boyama yöntemi ile istenen renge boyanarak doğramalarda kullanılmaktadır. Ağır kanatlı pencereler için, çelik yuvalı menteĢelerin kullanılması gerekmektedir. Alüminyum pencere menteĢeleri, genellikle kasa ve kanat birleĢtirildikten sonra yerine bağlanmaktadır. MenteĢenin doğrama üzerine bağlanmasında vidalı birleĢtirme yöntemi kullanılmaktadır ve bu vidaların tümü de birleĢtirme için büyük önem taĢımaktadır. Vidalardan birinin dahi iyi sıkılmaması, kanadın kaymasına ve doğramanın çalıĢmamasına neden olabilir. Kullanılacak menteĢe profil, üzerine kanal veya delik açılmasını gerektiren türden ise, kasa ve kanat profilleri birleĢtirilmeden önce kanal veya delik açma iĢlemlerinin yapılması gerekmektedir. Alüminyum doğrama pencerelerde en çok kullanılan menteĢe çeĢitleri Ģunlardır:  Normal Açılır MenteĢe Mekanizmaları Resim 1.21: Normal açılır menteĢe mekanizmaları 19  Yuvalı MenteĢe Mekanizmaları Resim 1.22: Yuvalı menteĢe mekanizmaları  Eksantrik MenteĢe Mekanizmaları Resim 1.23: Eksantrik menteĢe mekanizmaları  Yaprak MenteĢe Mekanizmaları Resim 1.24: Yaprak menteĢe mekanizmaları  Pivot MenteĢe Mekanizmalar Resim 1.25: Pivot menteĢe mekanizmalar 20 1.1.5.3. Alüminyum Pencerelerde Kullanılan Su Tahliye Kapakları Alüminyum pencerelerde kullanılan su tahliye kanalları, kasa ile kanat arasındaki boĢlukta hava sirkülasyonunu sağlayarak, oluĢan rutubetin kurutulmasını ve bu boĢlukta olabilecek suyun tahliyesini sağlamak için kullanılmaktadır. Su tahliye kanalı, kasa yatay alt profilinin dıĢ ortamda bulunan yüzeyine açılan en az iki adet kanaldan oluĢmaktadır. Direkt rüzgâr etkisi altında bulunan kanallardan giren hava, doğramadan ıslık sesi çıkmasına neden olur. Bu durumda su tahliye kanallarının, PVC kapaklarla kapatılarak direkt rüzgâr giriĢi önlenmelidir. Çizim 1.16: Alüminyum pencerelerde kullanılan su tahliye kapağı detayı 1.1.6. Alüminyum Profillerin BirleĢtirilerek Doğramanın OluĢturulması Kesimi tamamlanmıĢ, gerekli olan delik, kanal vb. iĢlemleri bitmiĢ, zıvanaları bağlanmıĢ ve fitilleri takılmıĢ olan doğrama profillerinin birleĢtirme iĢleminin uygulama aĢamasına geçilebilir. Doğramaların oluĢturulması sırasında, profillerin birbirine bağlanmalarında kullanılacak yöntem ve teknikler “Alüminyum Profilleri Kesme ve BirleĢtirme” adlı modülde anlatılmıĢtır. Alüminyum doğramacılık tekniğine uygun olarak pencere imalatında, öncelikle doğramayı oluĢturacak profillerin kesimi yapılır. Kesimi yapılan profillerin birleĢtirilmesinden önce, profillerin bir dizi iĢlem sırasından daha geçmeleri gerekmektedir. Doğrama birleĢtirildikten sonra bu iĢlemlerin uygulanmasındaki zorluklar ve bazı durumlarda bu iĢlemlerin uygulanmasının mümkün olamayacağından dolayı, doğrama birleĢtirilmeden önce bu iĢlemlerin uygulanması gerekmektedir. Kesimi tamamlanmıĢ pencere profillerine uygulanacak iĢlem basamakları Ģunlardır:  Kasa profiline su tahliye kanalı açılması  Kanat profiline ispanyolet kol kanalı açılması  MenteĢe kanalı veya deliği açılması  T birleĢim var ise zıvanalarının bağlanması 21  T birleĢim orta kayıt profillerinin kertilmesi  Kasa takoz fitili, kanat kulak fitili ve dıĢ cam fitilinin yerlerine takılması ĠĢlem basamaklarından Alüminyum profillerden parça çıkarma ve birleĢtirmeye iliĢkin uygulamalar konusunda eksik bilgileriniz olduğunu düĢünüyorsanız, “Alüminyum Profilleri Kesme ve BirleĢtirme” adlı modüle dönerek eksikliklerinizi gideriniz. 1.1.6.1. Kasa Profillerinin BirleĢtirilmesi Kesimi ve gerekli iĢlemleri tamamlanmıĢ kasa profillerinin birleĢtirilerek, kasa oluĢturulmasında kullanılacak yöntem, köĢe (L) birleĢtirme yöntemidir. Bu birleĢim tekniğinin uygulanmasında, gerekli mukavemetlerin sağlanabilmesi için seçilen profil sisteminin önerdiği malzeme ve yöntemler kullanılmalıdır. Alüminyum doğramacılığı tekniğine uygun birleĢtirmelerde, köĢe birleĢim takozu ile birleĢim gerçekleĢtirilmektedir. Kasa profillerinin birleĢtirilmesi iĢlemi aĢağıda belirtilen iĢlem basamaklarına göre yapılmalıdır:  Kesim ölçüleri yapılır  Uygun ebatta köĢe birleĢtirme takozu hazırlanır  Vida ile birleĢtirme yapılır. Resim 1.26:KöĢe takozların(çavuĢ) ilk montajı  Diğer köĢe, profilin montajı için önce içinden sonra dıĢından vidalanır, Resim 1.27:KöĢe takozlarının ikinci montajı  Kasa oluĢturulmadan önce iĢkence ile sıkıĢtırıldıktan sonra iç vidalama dört köĢeden yapılarak oluĢturulur. 22 Resim 1.28:Kasanın oluĢturulması 1.1.6.2. Kanat Profillerinin BirleĢtirilmesi Kesimi ve gerekli iĢlemleri tamamlanmıĢ kanat profillerinin birleĢtirilerek, kanat oluĢturulmasında kullanılacak yöntem, köĢe (L) birleĢtirme yöntemidir. Bu birleĢim tekniğinin uygulanmasında, gerekli mukavemetlerin sağlanabilmesi ve pencerenin fonksiyonelliği için seçilen profil sisteminin önerdiği malzeme ve yöntemler kullanılmalıdır. Kullanılan kanat profilleri, ölçü kesim toleranslarını göre yapacaksınız. Kanat profillerinin birleĢtirilmesi aĢağıda belirtilen iĢlem basamaklarına göre yapılmalıdır:  Kasaya göre kanat kesim ölçüleri yapılır. Resim 1.29:Kasaya göre kesim ölçülerinin alınması  KöĢe birleĢtirme takozların montajı yapılır. Resim 1.30:KöĢe takozların(çavuĢ) montajı  ĠĢkence ile sıkıĢtırıldıktan sonra iç vida montajı yapılır. 23 Resim 1.31:KöĢe takozlarının vidalı montajı  Kanadın montajı oluĢturulur. Resim 1.32:Kanadın oluĢturulması 1.1.6.3. Alüminyum Pencere Aksesuarlarının Bağlanması Alüminyum pencerelerin istenilen fonksiyonları yerine getirmesi, doğramayı tamamlayıcı nitelikteki aksesuarların, birleĢimi tamamlanmıĢ doğramaya uygun Ģekilde bağlanmalarına bağlıdır. Ġmalatı yapılacak pencerenin tasarım Ģekline göre bu aksesuarlarda farklılıklar olmaktadır.  Kasa ve kanadın menteĢe ile birbirine bağlanması Alüminyum pencerelerde, kanadın kasaya bağlanmasını ve açılımı sağlayan menteĢelerin, profil sistem serisine uygun veya üretici firmanın önerdiği menteĢelerden seçilmesi gerekir. Kasa ve kanadın birleĢtirilmesinde uygulanacak iĢlem basamakları Ģunlardır:  Pencere kasasında menteĢe yeri ölçüsü dıĢtan genellikle 150 mm alınır.  BirleĢtirilme iĢlemi tamamlanmıĢ kasa ve kanada, menteĢe mekanizmasının bağlanması için profile kanal açılır. 24 Resim 1.33:Kasa ve kanada menteĢe yeri için kanal açılması  Kasa ve kanadın menteĢe ile birbirine vida ile bağlanması yapılır. Resim 1.34:Kasa ve kanadın menteĢe ile birbirine bağlanması  Pencere kolunun takılması Alüminyum pencere kilit mekanizması birleĢtirilmesi sırasında zarar görebileceği için, birleĢtirme iĢlemi tamamlandıktan sonra ispanyolet kolu bağlanmalıdır. Resim 1.35:Pencere kolunun takılması 25  Kilit mekanizması karĢılıklarının bağlanması BirleĢtirme iĢlemi tamamlanmıĢ, kilit mekanizması bağlanmıĢ doğramalara kilit karĢılıklarının bağlanması gerekmektedir. Kasa ile kanadı birbirine kilitleme ve sıkıĢtırma fonksiyonlarını yerine getirmesinden dolayı, kilit karĢılıklarının tekniğe uygun Ģekilde bağlanması önemlidir. SıkıĢtırma iĢlevini yerine getiremeyen pencerelerden içeri; hava, su, ses, rüzgâr, toz vb. gireceğinden, karĢılıkların sistem firmasının önerdiği Ģekilde veya kullanılan kilitleme mekanizmasına uygun olarak seçilmesine dikkat edilmelidir. Resim 1.36:Zamak aksesuarın takılması  Su tahliye kapaklarının takılması Alüminyum pencere üzerine açılmıĢ bulunan su tahliye kanallarına, uygun PVC su tahliye kapaklarının takılması zorunludur. Bu kapakların olmaması durumunda, direkt rüzgar bu kanallara girerek ses oluĢmasına ve kanalların fonksiyonunu yerine getirmemesine neden olmaktadır. PVC kapakların tırnakları, kasa profili üzerine uygun olarak açılmıĢ kanala geçirilerek takılırlar. 1.1.7. Alüminyum Pencerelerin Ġmalat Projelerinin Çizilmesi Alüminyum pencerelerin imalatlarının yapılabilmesi için, yapım projelerinin çizilmiĢ olması gerekmektedir.  Çift bölmeli, tek kanatlı alüminyum pencere yapım resmi verilmiĢtir, dikkatle inceleyiniz. 26 Çizim 1.17: Pencerenin ön görünüĢü Çizim 1.18: A-detay açıklaması 27 Çizim 1.19: B-detay açıklaması  Tek bölmeli, tek kanatlı, üstten havalandırmalı alüminyum pencere yapım resmi verilmiĢtir, dikkatle inceleyiniz. Çizim 1.20: Pencerenin ön görünüĢü 28 Çizim 1.21: A-A kesiti Çizim 1.22: B-B kesiti  Tek kanatlı havalandırma alüminyum pencere yapım resmi verilmiĢtir, dikkatle inceleyiniz. 29 Çizim 1.23: Ön görünüĢ Çizim 1.24: A-A kesiti 30 Çizim 1.25: B-B kesiti 31 UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıda serbest- ölçüsüz çizimi verilen alüminyum doğrama profillerinin Kasa KöĢe BirleĢtirme imalat uygulamasını yapınız. ORTAM(Araç-gereç, ekipman ve koĢullar): Alüminyum sistem serisi kasa profili, köĢe birleĢtirme takozu(çavuĢ), mercimek baĢlı matkap uçlu vida, alüminyum Ģekillendirme takım ve makineleri ĠĢlem Basamakları Öneriler  Alüminyum doğrama pencere köĢe birleĢtirmesini oluĢturacak sistem serisi profilleri seçiniz.  Alüminyum doğramaya uygun kesim planı hazırlayınız.  Kasa profilini yaklaĢık 200 mm boyunda 2  ĠĢlem basamaklarına uygun bir çalıĢma düzenini sağlayınız. UYGULAMA FAALĠYETĠ 32 adet olarak kesiniz.  Alüminyum pencerede kullanılacak tamamlayıcı elemanlar ve aksesuarları tespit ediniz. BirleĢtirme takozu(çavuĢ) kullanınız.  Alüminyum profilleri doğru ölçü ve doğru açıda kesiniz.  Alüminyum profilleri birleĢtirmeye hazırlayınız.(Delme, kertme, kanal açma v.b.).  Alüminyum profilleri, birleĢtirme takozu kullanarak birleĢtiriniz.  Emniyet tedbirlerini uygulayınız. 33  Alüminyum doğramayı tamamlayıcı elemanları bağlayınız (MenteĢe, kilit, kol v.b.).  Alüminyum pencere imalat resmini çiziniz.  ĠĢ önlüğü ve eldiven kullanınız.  ĠĢi verilen sürede bitiriniz. 34 KONTROL LĠSTESĠ Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Ġstenilen ölçü ve Ģekilde alüminyum pencere profil birleĢtirme resimlerini çizdiniz mi? 2. ÇizilmiĢ resmi okudunuz mu? 3. Alüminyum pencere köĢe birleĢtirmeleri için sistem serisi profilleri seçtiniz mi? 4. Alüminyum pencere üretimi için kesim planı hazırladınız mı? 5. Kesim planı dahilinde alüminyum profilleri kestiniz mi? 6. Profilleri ve aksesuarları ile birleĢtirmeyi yaptınız mı? 7. ĠĢi zamanında ve iĢ güvenliği kuralları dahilinde yaptınız mı? DEĞERLENDĠRME Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz.